අභ්‍යවකාශය ජයගත් පළමු පූසා....

ෆෙලිසෙට් (Félicette)

ලයිකා සහ හැම් චිම්පන්සි වැනි අභ්‍යවකාශයට ගිය අනෙකුත් සතුන් උදෙසා ජනප්‍රිය සංස්කෘතිය තුළ ප්‍රචලිත හා කල්පවත්නා ස්මාරක ඇතත්, බළලෙකු අභ්‍යවකාශයට ගිය බව ඉතා සුළු පිරිසක් දනිති.

අභ්‍යවකාශ ගමන් පිළිබඳ පර්යේෂණයේ මුල් දිනවල ලොව පුරා විද්‍යාඣයින්ට අවශ්‍ය වූයේ අභ්‍යවකාශයේ ගුරුත්වාකර්ෂණය නොමැතිකම මිනිස් ගගනගාමීන්ට බලපාන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගැනීමට ය. එබැවින් සත්ව ගගනගාමීන් යොදා මෙම තත්වය පරීක්ෂා කිරීමට ඔවුන් උත්සහ ගත්හ. Félicette මෙම තත්වය පැහැදිලි කරගැනීම සදහා ජීවිතයත් මරණයත් අතර සටන් වැද ජයගත් වීර බැලලියකි.

ප්‍රංශ අභ්‍යවකාශ වැඩසටහන මඟින් පැරීසියේ වීදිවල ෆෙලිසෙට් අයාලේ ගිය අයෙකු ලෙස සොයා ගත්තාද, නැතහොත් ඇය බළල් වෙළෙන්දෙකුගෙන් මිලදී ගත්තාද යන්න පිළිබඳ පරස්පර කථා තිබේ. කෙසේ හෝ ඇය මෙම අභ්‍යවකාශ ගමන් මෙහෙයුම සඳහා ප්‍රංශයේ CERMA පර්යේෂණ ආයතනය විසින් පුහුණුව ලබා දුන් බළලුන් 14 දෙනාගෙන් කෙනෙකි. එහිදී ඇය හැදින්වූයේ C 341 නමිනි.

දීර්ඝ නිරීක්ෂණයන් හා පුහුණුවක් අවසානයේදී ෆෙලිකෙට් තෝරා ගනු ලැබුවේ ඇගේ සන්සුන් ස්වභාවය නිසා විය හැකිය. නමුත් වෙනත් වාර්තාවල දැක්වෙන්නේ අනෙක් බළලුන් 13 දෙනා අධික බරක් දැරූ නිසා විය හැකි බවයි. Félicette බරින් 2.5Kg පමණක් වූ නිසා ඇය සුදුසු වූවා විය හැක.

1963 ඔක්තෝබර් 18 වන දින ඇය ඇල්ජීරියාවේ සහරා කාන්තාරයේ පවත්වාගෙන ගිය හම්මාගුවර්හි කඳවුරකින් Véronique AGI 47 රොකට්ටුව මගින් ගුවන්ගත විය. ඇගේ කෙටි ගුවන් ගමනට මිනිත්තු 5 ක කාලයක් ඇතුළත් වූ අතර කිලෝමීටර් 157 ක උසකට ළඟා විය. ඇගේ කැප්සියුලය නැවත පෘථිවියට පැරෂුටයක් මගින් පතිත වූ අතර ප්‍රතිසාධන කණ්ඩායමට ඇයව මුණගැසුණේ පතිතවී  මිනිත්තු 13 කට පසුවය.

ඇයගේ සාර්ථක ගුවන් ගමනෙන් පසුව, වාර්තා පෙන්වා දෙන්නේ ෆෙලිසෙට් මාස 2 ක් හෝ 3 ක් වැඩිදුර අධ්‍යයනය සඳහා ප්‍රංශ අභ්‍යවකාශ වැඩසටහනේ රසායනාගාරයට ආපසු පැමිණි බවයි. ෆෙලිසෙට්ගේ මෙම පියවරත් සමග ප්‍රංශය අභ්‍යවකාශය තරණය සදහා සිය පලමු පියවර තබන ලදී.  එහි ගරුත්වය ෆෙලිසෙට්ට හිමිවිය යුතුය.

ෆෙලිසෙට් ස්මරණය සදහා විවිධ වැඩසටහන් cartoon හා ගීත ලොව පුරා නිර්මාණය විය. කොමෝරෝ දූපත් 1992 දී ඇය වෙනුවෙන්  මුද්දරයක් නිකුත් කළේ අභ්‍යවකාශ ගමනට සම්බන්ධ සතුන් ඇතුළත් මුද්දර මාලාවක් සමගය. අවාසනාවකට මෙන් මෙම මුද්දරයේ Félicetteගේ නම Felix ලෙස වැරදියට මුද්‍රණය කොට තිබුනි. 1997 දී ෆෙලිසෙට් සහ අභ්‍යවකාශයේ සිටි අනෙකුත් සතුන් සිහිපත් කරන තැපැල් මුද්දර චැඩ් රාජ්‍යද නිකුත් කරන ලදී. නයිජර් හි 1999 හිදී  මුද්දරයක ද වැරදි ලෙස Felix යන නම භාවිතා කර තිබූ අතර බොහෝ අප්‍රිකානු රටවල් ඇගේ නම Felix ලෙස පොත් පත්වල පවා යොදා තිබුණි. 

ප්‍රංශයේ Toulouse III විශ්ව විද්‍යාලයේ අලුතින් ඉදිවන අභ්‍යවකාශ නිරීක්ෂණාගාරය Félicette ගරු කිරීමක් ලෙස 

ඇගේ නමින් නම් කිරීමට නියමිතය. එය 2021 විවෘත කිරීමට කටියුතු සූදානම් කරමින් සිටී. 2019 දී ප්‍රංශයේ International Space University හී Félicette වෙනුවෙන් තඹ රන් පිලිමයක් මුල්වරට විවෘත විය. එය ඇගේ අමරණීය සේවය අනුස්මරණය කිරීමකි. 

විද්‍යාවේ නාමයෙන් නිර්භීත අභ්‍යවකාශ ගමන් කළ තවත් බොහෝ සතුන් සමඟ ෆෙලිසෙට් අවසානයේ මෙම අත්හදා බැලීමට අකමැති වූ අයෙකු බව ද සැලකිල්ලට ගැනීම වැදගත්ය. මෙම මෙහෙයුම සඳහා පමණක් ඇය, තවත් බළලුන් 13 දෙනෙකු සමඟ, මෙහෙයුමට පෙර දැඩි පුහුණුවක් ලබා ඇති අතර, එය අවසානයේ ඇගේ ජීවිතය ගෙන ගියේය. මේ සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, මෙම ප්‍රතිමාව අභ්‍යවකාශ තරඟය පුරා සියලුම සත්ව ගගනගාමීන් විසින් කරන ලද පරිත්‍යාගයන් සිහිගන්වයි.

උපුටා ගන්නා ලදී..

(මුල් අයිතිය කතෲ සතුයි)